– विजय चोरमारे
महाराष्ट्राच्या राजकीय वातावरणात १२ डिसेंबर २०२४ रोजी एक महत्त्वपूर्ण घटना घडली. अजित पवार यांनी कुटुंबीय आणि सहका-यांसह शरद पवार यांच्या ८५ व्या वाढदिवसानिमित्त त्यांची भेट घेतली. दिल्लीतील शरद पवार यांच्या निवासस्थानी झालेल्या या भेटीला केवळ कौटुंबिक पातळीवरची भेट न मानता, ती एक राजकीयदृष्ट्या महत्त्वाची घटना म्हणून पाहिली गेली. कारण गेल्या सहा-सात महिन्यांच्या ताणलेल्या नातेसंबंधांच्या पार्श्वभूमीवर ही भेट झाली होती. (Sharad Pawar)
भेटीची पार्श्वभूमी
या बैठकीचा संदर्भ लक्षात घेतल्याशिवाय त्याचे महत्त्व समजणे कठीण आहे. महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती गेल्या काही महिन्यांत खूपच गुंतागुंतीची झाली आहे. विशेषतः अजित पवारांनी राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष (एनसीपी) सोडून भारतीय जनता पक्षासोबत जाण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर. काका-पुतण्याच्या नात्यातील तणाव आणि फुटीबाबत अनेक तर्कवितर्क झाले. त्यामुळेच या बैठकीने राजकीय विश्लेषक आणि पक्षातील कार्यकर्त्यांचे लक्ष वेधून घेतले.
भेटीचे तपशील
अजित पवार हे त्यांच्या पत्नी सुनेत्रा पवार, मुलगा पार्थ पवार आणि एनसीपीचे ज्येष्ठ नेते प्रफुल्ल पटेल, छगन भुजबळ यांच्यासह शरद पवार यांना शुभेच्छा देण्यासाठी गेले. तुटलेल्या नातेसंबंधांना सुधारण्याच्या दिशेने हे एक महत्त्वपूर्ण पाऊल म्हणून पाहिले जात आहे. माध्यमांनीही या घटनेला मोठी बातमी म्हणून प्रसिद्ध केले. या कौटुंबिक तसेच राजकीय भेटीचे महत्त्व त्यामुळे अधोरेखित झाले. (Sharad Pawar)
राजकीय परिणाम
ही भेट झाली, ती वेळही अत्यंत महत्त्वाची होती. एनसीपीच्या भविष्यासंबंधी चर्चा सुरू आहे. त्या पार्श्वभूमीवर आणि महाराष्ट्रातील बदलत्या राजकीय समीकरणांच्या दरम्यान ही भेट झाली. या भेटीतून दोन गटांत सलोखा होण्याची शक्यता आहे का, याचे अनेकांचे कुतूहल आहे. त्याच कुतूहलापोटी या भेटीची अधिक चर्चा झाली.
तर्कवितर्क आणि विश्लेषण
राजकीय निरीक्षक या भेटीचे अर्थ लावण्याचा प्रयत्न करत आहेत. काहींना वाटते की, या भेटीमुळे शरद पवार आणि अजित पवार यांच्यातील कटुता कमी होण्यास मदत होईल. काहींना ही भेट केवळ कौटुंबिक जिव्हाळ्याचे प्रदर्शन आहे असे वाटते. दोन्ही नेत्यांमधील संवाद खंडित झाला होता, तो या भेटीमुळे सुरू झाला आहे. राष्ट्रवादीच्या दोन्ही गटातील लोकांना तो आश्वासक वाटतो. शरद पवार आणि अजित पवार यांचे दीर्घ काळापासूनचे नाते सहकार्याने आणि संघर्षाने भरलेले आहे. विशेषतः अजित पवारांनी भाजपसोबत जाण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर त्यांच्या नात्यात मोठी दरी निर्माण झाली. त्यामुळे या भेटीमुळे राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या पुढील दिशा आणि निष्ठा याबाबत प्रश्न उपस्थित होतात. (Sharad Pawar)
मागील तणाव आणि त्याचा प्रभाव
अजित पवारांनी भाजपसोबत जाऊन सरकारमध्ये सामील होण्याच्या निर्णयामुळे त्यांच्या नात्यामध्ये दरी निर्माण झाली होती. राजकारण वेगळे आणि कौटुंबिक संबंध वेगळे असे कितीही म्हटले जात असले तरी सहजासहजी ते वेगळे करता येत नाही. अजित पवार यांनी वेगळी वाट चोखाळल्यामळे केवळ त्यांचे वैयक्तिक नाते बिघडले नाही. पक्षाच्या एकात्मतेवर आणि निवडणुकीतील यशावरही परिणाम झाला.
सध्याची महाराष्ट्रातील राजकीय परिस्थिती
महाराष्ट्राचे राजकीय वातावरण सध्या खूप गुंतागुंतीचे आहे. भाजप आपले बळ वाढवत आहे, तर एनसीपी पक्ष फाटाफुटीनंतर अडचणीत आहे. आता दोन्ही पक्ष वेगळे असले तरी भविष्यात दोन्ही राष्ट्रवादींनी एकसंध राहणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्यादिशेने टाकलेले पहिले पाऊल म्हणून शरद पवार आणि अजित पवार यांच्या भेटीकडे पाहिले जाते. या नातेसंबंधांचे राजकीय परिणाम समर्थक आणि विरोधक दोघेही बारकाईने पाहत आहेत.
निष्कर्ष
शरद पवार आणि अजित पवार यांची भेट ही केवळ कौटुंबिक पुनर्मिलन नसून, महाराष्ट्राच्या राजकीय क्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे. दोन्ही नेते आपल्या गुंतागुंतीच्या नातेसंबंधांवर कसा तोडगा काढतात, याचा राज्याच्या राजकारणावर निश्चितच परिणाम होईल. ही घटना भारतीय राजकारणात कौटुंबिक आणि राजकीय नातेसंबंध किती गुंतागुंतीचे असतात, याची जाणीव करून देते. बदलत्या राजकीय समीकरणांमध्ये संवाद आणि सामंजस्याची महत्त्वाची भूमिका असते. अलीकडच्या काळात राजकारणातील विखार मोठ्या प्रमाणावर वाढला आहे. त्या पार्श्वभूमीवर यशवंतराव चव्हाण यांच्या सुसंस्कृत राजकारणाचे दाखले देणा-या महाराष्ट्रासारख्या प्रगतीशील राज्यात या घटनेचे महत्त्व अधिक ठळकपणे जाणवते.
भेटीनंतर राजधानी दिल्लीत चर्चांना उधाण आले. शरद पवार गटाचे काही खासदार अजित पवार यांच्यासोबत जाणार असल्याच्या चर्चा सुरू झाल्या. दिल्लीत उद्योगपती गौतम अदानी यांच्या निवासस्थानी बैठक झाल्याच्या वावड्या उठल्या. शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसचे प्रदेशाध्यक्ष जयंत पाटील यांच्या पक्षांतराच्या चर्चा सुरू झाल्या. ते भाजपसोबत जाणार की अजित पवार यांच्या पक्षासोबत जाणार यासंदर्भात दावे केले जाऊ लागले. जर या बातम्यांमध्ये तथ्य असेल तर त्यातूनही काही प्रश्न उपस्थित होतात. भाजपला सध्या महाराष्ट्रातही संख्याबळ नको आहे आणि केंद्राती तेवढी निकड नाही. असे असताना शरद पवार यांचा पक्ष फोडण्याचे प्रयत्न का केले जात असतील, असाही एक प्रश्न आहे. त्याचे उत्तर देताना असे सांगितले जाते की, शरद पवार यांच्यामुळे भाजपच्या केंद्रीय नेतृत्वाच्या मनात एक असुरक्षितता आहे. चंद्राबाबू नायडू आणि नीतिश कुमार यांना भाजपपासून वेगळे करण्याची क्षमता सध्याच्या घडीला फक्त शरद पवार या एकमेव नेत्याकडे आहे. त्याची भीती नरेंद्र मोदी-अमित शाह यांना वाटते. त्याचमुळे शरद पवारांना आपल्याकडे घेण्यासाठी भाजपचे प्रयत्न सुरू असल्याचे राजकीय वर्तुळात बोलले जाते.
आदरणीय श्री. शरद पवार साहेबांना वाढदिवसाच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा! आपणांस उत्तम स्वास्थ्य व दीर्घायुष्य लाभो, ही सदिच्छा. pic.twitter.com/6SnkF97upb
— Ajit Pawar (@AjitPawarSpeaks) December 12, 2024
हेही वाचा :