मेन स्टोरी

इम्फाळ/नवी दिल्ली : वृत्तसंस्था : मणिपूरच्या खोऱ्यात हिंसाचार आणि निदर्शने सातत्याने वाढत आहेत. जिरीबाम जिल्ह्यात रविवारी (दि.१७) झालेल्या गोळीबारात एका २० वर्षीय तरुणाचा मृत्यू झाला, तर दुसरा जखमी झाला. जमावाने भाजप-काँग्रेसच्या कार्यालयांची तोडफोड सुरू केली. बाबुपारा भागात रात्री ११ वाजण्याच्या सुमारास सुरक्षा दलांनी जमावाला नियंत्रित करण्यासाठी गोळीबार केल्याची घटना घडली. अथौबा असे मृताचे नाव आहे. दरम्यान, परिस्थिती नियंत्रणासाठी केंद्र सरकार ॲक्शन मोडवर असून, केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांनी परिस्थितीचा आढावा घेऊन मणिपूरमध्ये आणखी पन्नास तुकड्या पाठवण्याचा निर्णय घेतला.

हिंसाचारादरम्यान, जमावाने भारतीय जनता पक्ष आणि काँग्रेसच्या स्थानिक कार्यालयांची तोडफोड केली आणि फर्निचर व इतर वस्तूंना आग लावली. जिरीबाम पोलीस ठाण्यापासून अवघ्या ५०० मीटर अंतरावर या घटना घडल्या. जखमी व्यक्तीला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आहे; मात्र त्याच्या प्रकृतीबाबत अद्याप कोणतीही माहिती उपलब्ध नाही. दरम्यान, मणिपूरमधील वाढत्या हिंसाचाराबाबत केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांनी अधिकाऱ्यांची बैठक घेतली. मणिपूरमधील काही आमदार आणि मंत्रीही दिल्लीत बैठकीला आले होते. त्यानंतर केंद्रीय सशस्त्र पोलिस दलाच्या आणखी पन्नास तुकड्या मणिपूरमध्ये पाठवण्याचा निर्णय घेण्यात आला. जमावाने तोडफोड आणि जाळपोळ केल्याच्या घटनांमध्ये मणिपूर पोलिसांनी २३ जणांना अटक केली आहे. पोलिसांनी त्यांच्या ताब्यातून एक पिस्तूल, सात गोळ्या आणि आठ मोबाईल फोन जप्त केले आहेत.

मणिपूरमध्ये वाढत्या हिंसाचारामुळे इम्फाळ पश्चिम आणि इम्फाळ पूर्व जिल्ह्यात संचारबंदी लागू करण्यात आली आहे. तसेच परिस्थितीचे गांभीर्य लक्षात घेऊन खोऱ्यातील सात जिल्ह्यांतील इंटरनेट सेवाही बंद करण्यात आली आहे. यापूर्वी मणिपूरमध्ये सहा जणांच्या हत्येनंतर परिस्थिती चिघळली होती आणि हिंसाचार पसरू लागला होता. मणिपूरमधील वाढत्या संकटाच्या पार्श्वभूमीवर ‘नॅशनल पीपल्स पार्टी’ने (एनपीपी) भाजपच्या नेतृत्वाखालील मणिपूर सरकारला दिलेला पाठिंबा काढून घेतला आहे. ‘एनपीपी’चे राष्ट्रीय अध्यक्ष आणि मेघालयचे मुख्यमंत्री कॉनराड संगमा यांनी भाजपचे प्रमुख जे. पी. नड्डा यांना पत्र लिहून राज्यातील ढासळत्या कायदा आणि सुव्यवस्थेबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. त्यांनी पत्रात लिहिले आहे, की मणिपूरमध्ये सुरू असलेल्या संकटाचे निराकरण करण्यात राज्य सरकार पूर्णपणे अपयशी ठरले आहे. २०२२ च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजपने ६० जागांच्या विधानसभेत ३२ जागा जिंकल्या होत्या; परंतु ‘एनपीपी’ने पाठिंबा काढून घेतल्याने भाजपचा आकडा आता ३२ वर आला आहे. या घडामोडींमुळे विधानसभेत भाजपची स्थिती कमकुवत होताना दिसत आहे.

यापूर्वी कुकी पीपल्स पार्टीने (केपीए) जातीय हिंसाचाराच्या पार्श्वभूमीवर राज्यातील ‘एनडीए’ सरकारचा पाठिंबा काढून घेतला होता.  सिंह यांना बदलण्याची मागणी भाजपच्या वीसहून अधिक आमदारांनी केली आहे. त्यामुळे सरकार अडचणीत आले आहे. हिंसाचारग्रस्त मणिपूरमध्ये पुन्हा एकदा हिंसाचार उसळला आहे. हिंसक निषेधाच्या ताज्या घटना शनिवारी रात्री घडल्या. जिरीबाम जिल्ह्यात अतिरेक्यांनी तीन महिला आणि तीन मुलांची हत्या केली होती. या घटनेमुळे संतप्त झालेल्या लोकांनी १६ नोव्हेंबरला मणिपूरमधील तीन मंत्री आणि सहा आमदारांच्या घरांवर हल्ला केला. त्यांची घरे जाळण्यात आली. मंत्री आणि आमदारांच्या गाड्या जाळण्यात आल्या. यानंतर राज्यातील परिस्थिती तणावपूर्ण बनली आहे. सात जिल्ह्यांत इंटरनेट सेवा ठप्प झाली. अनिश्चित काळासाठी संचारबंदी लागू करण्यात आली. केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांनी रविवारी आढावा बैठक घेतली. या बैठकीत केंद्रीय गृहमंत्र्यांनी उत्तर-पूर्व राज्यात शांतता सुनिश्चित करण्यासाठी सर्व शक्य पावले उचलण्याचे निर्देश उच्च अधिकाऱ्यांना दिले. त्यानंतर सोमवारी पुन्हा बैठक घेतली.

दीड वर्षापासून हिंसाचार

मणिपूर गेल्या एक-दीड वर्षाहून अधिक काळ वांशिक संघर्षाशी झुंजत आहे. मणिपूरमधील बहुसंख्य मैतेई समुदायाला अनुसूचित जमातीचा दर्जा देण्याच्या मागणीच्या निषेधार्थ मणिपूरच्या डोंगराळ जिल्ह्यांमध्ये आदिवासी एकता मोर्चा काढण्यात आल्यानंतर गेल्या वर्षी तीन मे रोजी जातीय हिंसाचार झाला. राज्यात सुरू असलेल्या हिंसाचारात कुकी आणि मेतेई समुदायातील २२० हून अधिक लोक आणि सुरक्षा कर्मचारी मारले गेले आहेत. हजारो लोक बेघर झाले आहेत.

इम्फाळ; वृत्तसंस्था :  मणिपूरमध्ये पुन्हा एकदा हिंसाचार उसळला आहे. संतप्त जमावाने मुख्यमंत्री एन. बिरेन सिंह यांच्या खासगी निवासस्थानावरही हल्ला केला. जमावाला पांगवण्यासाठी पोलिसांना अश्रुधुराच्या नळकांड्या फोडल्या. बिरेन सिंग त्या वेळी घरी नव्हते. अन्य मंत्र्यांच्या घरावरही हल्ले करण्यात आले.

राज्य सरकारने अलीकडेच इम्फाळमध्ये संचारबंदी लागू केली आहे. येथील तीन जणांच्या हत्येनंतर उसळलेल्या निदर्शनांच्या पार्श्वभूमीवर सहा जिल्ह्यांत इंटरनेट सेवा बंद करण्यात आली आहे. आंदोलकांनी इम्फाळमध्ये दोन मंत्री आणि तीन आमदारांच्या घरांवर हल्ला केला. त्यानंतर आंदोलनाला हिंसक वळण लागले. मिळालेल्या माहितीनुसार, इंफाळ पश्चिम जिल्ह्यातील लानफेले संकेथेल येथील आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्री सपम रंजन यांच्या निवासस्थानावरही जमावाने हल्ला केला. त्याचवेळी जमावाने ग्राहक व्यवहार आणि सार्वजनिक वितरण मंत्री एल. सुसिंद्रो सिंग यांच्या घरालाही लक्ष्य केले.

मुख्यमंत्री सिंह यांचे जावई आणि भाजप आमदार आरके इमो यांच्या घराबाहेरही आंदोलक जमले होते. या वेळी आंदोलकांनी सहा जणांच्या हत्याकांडावर योग्य ती कारवाई करण्याची मागणी केली होती. २४ तासांत दोषींना अटक करण्याची मागणी आंदोलकांनी केली होती. केशमथोंग मतदारसंघातील तिड्डीम रोड येथील अपक्ष आमदार सपम निशिकांत सिंह यांच्या घराबाहेरही आंदोलकांनी निदर्शने केली. या वेळी आंदोलकांनी आमदारांच्या मालकीच्या स्थानिक वृत्तपत्राच्या कार्यालयावरही हल्ला केला. जिरीबाम जिल्ह्यातील बेपत्ता झालेल्या सहापैकी तीन जणांचे मृतदेह शुक्रवारी रात्री मणिपूर-आसाम सीमेवर जिरी आणि बराक नद्यांच्या संगमाजवळ सापडले होते. यामध्ये काल रात्री आसाममधील सिलचर येथे एक महिला आणि दोन मुलांचे मृतदेह आणण्यात आले. पोलिस शवविच्छेदन अहवालाची वाट पाहत आहेत. ओळखीसाठी छायाचित्रे गोळा करण्यात आली आहेत.

दरम्यान, पोलिसांनी सांगितले, की बिष्णुपूर जिल्ह्यातील इरेंगबाम मॅनिंग भागात संशयित अतिरेक्यांची सुरक्षा दलांशी संक्षिप्त चकमक झाली. या घटनेत कोणतीही जीवितहानी झाली नसल्याचे त्यांनी सांगितले. १४ नोव्हेंबर रोजी, गृह मंत्रालयाने इम्फाळ पश्चिम जिल्ह्यातील सेकमाई आणि लमसांग, इम्फाळ पूर्वेतील लामलाई, बिष्णुपूरमधील मोइरांग, कांगपोकपीमधील लिमाखोंग आणि जिरीबाम जिल्ह्यातील जिरीबाम अंतर्गत भागात ‘अफ्स्पा’ कायदा पुन्हा लागू केला.

केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांनी महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीतील त्यांच्या जाहीर सभा रद्द केल्या आहेत. गडचिरोली, वर्धा आणि नागपूर जिल्ह्यातील काटोल आणि सावनेर येथील त्यांच्या चारही सभा रद्द करण्यात आल्या आहेत. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, मणिपूरमधील घटनेमुळे शाह यांचे कार्यक्रम रद्द करण्यात आले आहेत. शाह आजच्या चार सभांसाठीच नागपुरात पोहोचले होते. ते नागपुरातील रॅडिसन ब्लू हॉटेलमध्ये थांबले होते. ते आज सकाळी ११ वाजता गडचिरोली येथे जाहीर सभेसाठी रवाना होणार होते; मात्र अचानक त्यांचा दौरा रद्द झाला. मणिपूरच्या घटनेमुळे शाह अचानकपणे त्यांचे सर्व राजकीय कार्यक्रम रद्द करून दिल्लीला परतले.

दरम्यान, काँग्रेसचे अध्यक्ष मल्लिकार्जुप खर्गे यांनी मणिपूरच्या घटनेवरून संताप व्यक्त करताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यावर टीका केली. ७ नोव्हेंबरपासून आतापर्यंत १७ जणांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. संघर्षग्रस्त भागांच्या यादीत नवीन जिल्हे जोडले जात आहेत आणि आग सीमेवरील ईशान्येकडील राज्यांमध्ये पसरत आहे. मणिपूर या सुंदर सीमावर्ती राज्यात तुम्ही पूर्णपणे अपयशी ठरला आहात. भविष्यात तुम्ही मणिपूरला गेलात, तरी राज्यातील जनता कधीही माफ करणार नाही. इथले लोक कधीच विसरणार नाहीत, की तुम्ही त्यांचे दुःख कमी करण्यासाठी आणि उपाय शोधण्यासाठी त्यांच्या राज्यात कधीही गेला नाहीत, अशी टीका त्यांनी केली.

ना एकसंघ, ना सुरक्षित!

तुमच्या डबल इंजिन सरकारमध्ये ना मणिपूर एकसंघ आहे, ना मणिपूर सुरक्षित आहे. मे २०२३ पासून राज्य अकल्पनीय वेदना, विभाजन आणि वाढत्या हिंसाचारातून जात आहे. आपल्या लोकांचे भवितव्य उद्ध्वस्त झाले आहे. भाजपला त्यांच्या घृणास्पद विभाजनवादी राजकारणामुळे मणिपूर जाळायचे आहे, असा आरोप खर्गे यांनी केला.